ngoc luu ly la gi

By Admin 08/11/2023 0

Bách khoa toàn thư banh Wikipedia

Lapis lazuli

Một khối lapis lazuli vô tình trạng ngẫu nhiên kể từ Afghanistan

Bạn đang xem: ngoc luu ly la gi

Thông tin tưởng chung
Thể loạiĐá biến hóa chất
Công thức hóa họcHỗn hợp ý của khoáng hóa học với bộ phận chủ yếu lazurit
Nhận dạng
MàuXanh lam, đốm với white color của can xi và pyrit
Dạng thông thường tinh anh thểĐặc, to
Vết vỡKhông đồng đều
Độ cứng Mohs5–5.5
ÁnhMờ
Màu vết vạchxanh nhạt
Tỷ trọng riêng2.7–2.9
Chiết suất1.5
Các điểm lưu ý khácCác biến hóa thể vô bộ phận đưa đến sự khác lạ rộng lớn về những độ quý hiếm bên trên.

Lapis lazuli (), còn gọi tắt là lapis, hoặc ngọc lưu ly, là 1 đá biến hóa hóa học màu sắc lam đậm, được sử dụng như đá cung cấp quý có mức giá trị cao kể từ thời cổ xưa dựa vào sắc tố tỏa nắng của chính nó.

Từ khoảng chừng đầu thiên niên kỷ 7 TCN, lapis lazuli đã và đang được khai quật bên trên quần thể mỏ Sar-i Sang[1][2] ở Shortugai (ngày ni nằm trong tỉnh Takhar) và những mỏ không giống ở tỉnh Badakhshan phía đông bắc Afghanistan thời buổi này.[3]

Lapis lazuli rất rất rất được ưa chuộng bên trên văn minh lưu vực sông nén (3300-1900 TCN).[4][5][6] Các cổ vật thực hiện kể từ lapis lazuli sở hữu niên đại khoảng chừng 7570 TCN đã và đang được nhìn thấy bên trên di tích lịch sử Bhirrana thượng cổ nhất vô điểm.[7] Hạt lapis được nhìn thấy trong những phần mộ thời kỳ trang bị đá mới nhất ở di tích lịch sử Mehrgarh (ngày ni nằm trong Pakistan), sản phẩm Kavkaz, cho tới tận Mauritanie ở Tây Phi.[8] Nó cũng khá được dùng vô mặt mũi nạ của Tutankhamun (1341-1323 TCN).[9]

Vào cuối của thời trung thế kỉ, lapis lazuli chính thức được xuất khẩu lịch sự châu Âu, bên trên phía trên nó được nghiền trở thành bột nhằm thực hiện màu sắc lam sẫm, loại màu sắc vẽ thời thượng và nhiều tiền nhất trong những sắc lam. Màu lam sẫm được không ít họa sỹ rộng lớn vô thời gian Phục hưng và Baroque dùng, như Masaccio, Perugino, Titian và Vermeer, và thông thường được nói riêng nhằm lên màu sắc ăn mặc quần áo của anh hùng trung tâm trong những tranh ảnh, nhất là Trinh phái đẹp Maria.

Ngày ni, vùng mỏ Đông Bắc Afghanistan vẫn là 1 mối cung cấp khai quật lapis lazuli cần thiết. Nó cũng khá được khai quật bên trên những mỏ phía tây Hồ Baikal ở Nga, và ở sản phẩm núi Andes ở Chile, cùng theo với một số trong những lượng nhỏ không giống tới từ Angola; Argentina; Myanmar; Pakistan; Canada; Ý, nén Độ; và Mỹ.[10]

Từ nguyên[sửa | sửa mã nguồn]

Lapis vô giờ Latin Có nghĩa là "đá", còn lazuli là 1 dạng của kể từ lazulum vô giờ Latin trung đại, sở hữu xuất xứ kể từ giờ Ả Rập لاجورد lājaward, bắt mối cung cấp kể từ لاجورد lājevard vô giờ Ba Tư, Có nghĩa là "bầu trời" hoặc "trời/ thiên giới". Trong lịch sử dân tộc, lapis lazuli cũng khá được khai quật ở vùng Lājevard, Ba Tư cổ. Từ côn trùng contact này, Lazulum là xuất xứ của những kể từ đem nghĩa "màu xanh/ xanh rờn lam" trong không ít ngôn từ, như azul vô giờ Tây Ban Nha và giờ Bồ Đào Nha, azzurro vô giờ Ý, azure vô giờ Pháp và giờ Anh.[11][12]

Khoa học tập và ứng dụng[sửa | sửa mã nguồn]

  • Mẫu vật kể từ mỏ Sar-i Sang ở Afghanistan, điểm khai quật lapis lazuli kể từ thiên niên kỷ loại 7 TCN

    Mẫu vật kể từ mỏ Sar-i Sang ở Afghanistan, điểm khai quật lapis lazuli kể từ thiên niên kỷ loại 7 TCN

  • Một khối lapis lazuli được tiến công bóng

    Một khối lapis lazuli được tiến công bóng

  • Bột màu sắc lam sẫm thực hiện kể từ lapis lazuli. Sắc xanh rờn nhiều tiền nhất ở thời Phục hưng, thông thường được nói riêng nhằm lên màu sắc áo quần của Thiên thần hoặc Trinh phái đẹp Mary

    Bột màu sắc lam sẫm thực hiện kể từ lapis lazuli. Sắc xanh rờn nhiều tiền nhất ở thời Phục hưng, thông thường được nói riêng nhằm lên màu sắc áo quần của Thiên thần hoặc Trinh phái đẹp Mary

  • Mặt dây chuyền sản xuất gắn lapuli lapuli và vàng thế kỷ XIX

    Mặt dây chuyền sản xuất gắn lapuli lapuli và vàng thế kỷ XIX

Thành phần[sửa | sửa mã nguồn]

Thành phần cần thiết nhất của lapis lazuli là lazurit (25% cho tới 40%),[13] một loại khoáng hóa học silicat feldspathoid sở hữu công thức (Na,Ca)8(AlSiO4)6(S,SO4,Cl)1-2.[14] Hầu không còn lapis lazuli cũng chứa chấp calci (màu trắng), sodalit (màu xanh), và pyrit (màu vàng kim). Một số kiểu lapis lazuli sở hữu chứa chấp augit, diopside, enstatit, mica, hauynit; hornblend, nosean và loellingit geyerit nhiều sulfur.

Lapis lazuli thông thường xuất hiện nay vô đá đá hoa tinh anh thể bởi quy trình biến hóa hóa học xúc tiếp.

Nguồn gốc[sửa | sửa mã nguồn]

Lapis lazuli được nhìn thấy vô đá vôi ở thung lũng sông Kokcha nằm trong tỉnh Badakhshan ở phía đông bắc Afghanistan, điểm mỏ sở hữu Sar-e-Sang đã và đang được khai quật kể từ rộng lớn 6.000 năm.[15] Afghanistan là mối cung cấp cung ứng lapis lazuli mang đến Ai Cập cổ xưa và Lưỡng Hà, giống như văn minh Hy Lạp và La Mã trong tương lai. Lapis được mang lại Ai Cập cổ xưa trải qua kinh doanh với Lưỡng Hà. Tại thời kỳ đỉnh điểm văn minh lưu vực sông nén vô năm 2000 TCN, nằm trong địa Harappan, lúc bấy giờ gọi là Shortugai, được xây dựng sát quần thể mỏ lapis.[8]

Ngoài những mỏ ở Afghanistan, lapis cũng khá được khai quật bên trên sản phẩm Andes (gần Ovalle, Chile); và bên trên mỏ Tultui Lazurite về phía tây của Hồ Baikal ở Siberia, Nga. Một con số nhỏ rộng lớn được khai quật ở Angola; Argentina; Myanmar; Pakistan; Canada; Ý, nén Độ; và Mỹ (tại California và Colorado).[10]

Ứng dụng và hóa học thay cho thế[sửa | sửa mã nguồn]

Lapis rất có thể tiến công bóng được và thực hiện trở thành trang bị trang sức quý, va vấp tự khắc, vỏ hộp, cẩn, trang bị tô điểm, tượng nhỏ và bình. Nó cũng khá được sử dụng vô tô điểm thiết kế bên trong và hoàn mỹ dự án công trình bản vẽ xây dựng. Hai cột tô điểm năng lượng điện thờ vô Nhà thờ chủ yếu tòa Thánh Isaac bên trên St.Petersburg được tạo kể từ lapis. Vào thời Phục hưng, Lapis được nghiền và xử lý nhằm thực hiện bột màu sắc lam sẫm sử dụng vô giành giật tô dầu và bích họa.[16] Đến thời điểm đầu thế kỷ trăng tròn, lapis không thể được dùng vô hội họa nữa tuy nhiên thay cho thế vì chưng hóa học tổ hợp chất hóa học rẻ mạt rộng lớn.

Lapis lazuli tổ hợp được phát triển thương nghiệp thông vượt lên trên quy trình Gilson, dùng để làm đưa đến màu sắc lam sẫm tự tạo và thủy phân kẽm phosphat.[17] Nó cũng rất có thể được thay cho thế vì chưng spinel, sodalit, jasper nhuộm màu sắc hoặc howlit.[18]

Lịch sử và nghệ thuật[sửa | sửa mã nguồn]

Trong toàn cầu cổ đại[sửa | sửa mã nguồn]

Hình thể người phụ phái đẹp Naqada I (Ai Cập), khoảng chừng 3700 năm trước đó Công nguyên vẹn. Hài cốt với lớp phủ Lapis ở Badakhshan.

Lapis lazuli đã và đang được khai quật ở Afghanistan và xuất khẩu lịch sự Địa Trung Hải và Nam Á Tính từ lúc thời trang bị đá mới nhất,[19] dọc từ tuyến thương nghiệp cổ thân ái Afghanistan và văn minh sông nén kể từ thiên niên kỷ loại 7 TCN. Hạt lapis lazuli đã và đang được nhìn thấy bên trên Mehrgarh, một vị trí Đá mới nhất sát Quetta ở Pakistan, và bên trên những quần thể ấn định cư thiên niên kỷ 4 ở Bắc Lưỡng Hà, và ở Khu di tích lịch sử Đồ đồng Shahr-e Sukhteh ở Đông Nam Iran (thiên niên kỷ 3 TCN). Tại quần thể Lăng mộ Hoàng gia ở trở thành Ur của Sumer, người tao tìm kiếm ra một con cái dao găm sở hữu cán lapis, một chiếc chén bát cẩn lapis, phù chú, phân tử cườm, và những cụ thể cẩn lông ngươi và râu bên trên tượng, sở hữu niên đại kể từ thiên niên kỷ 3 TCN.[19]

Lapis cũng khá được dùng phổ cập thực hiện con cái vệt và trang bị trang sức quý bên trên Lưỡng Hà cổ xưa vì chưng người Akkad, Assyria, và Babylon. Nó được nói tới rất nhiều lần vô sử ganh đua Gilgamesh (thế kỷ 17-18 TCN), một trong mỗi kiệt tác văn học tập cổ nhất từng được nghe biết. Bức tượng Ebih-Il kể từ thiên niên kỷ loại 3 TCN sở hữu tròng đôi mắt cẩn lapis, được nhìn thấy bên trên TP.HCM cổ Mari, Syria thời buổi này, hiện nay đang rất được trưng bày ở Louvre.[20]

Ở Ai Cập cổ xưa, lapis lazuli thông thường được sử dụng thực hiện phù chú và trang bị trang sức quý. Đồ trang sức quý Lapis đã và đang được nhìn thấy trong những cuộc khai thác của di tích lịch sử Ai Cập chi phí sử Naqada (3300-3100 TCN). Các bức phù điêu thời Thutmosis III (1479-1429 TCN) bên trên quần thể thông thường Karnak thể hiện nay cảnh mái ấm vua được cống hấp thụ những miếng lapis lazuli. Cleopatra vẫn dùng bột lapis lazuli nhằm thực hiện màu sắc make up đôi mắt.[20]

Xem thêm: cạnh tranh tiếng anh

Đồ trang sức quý vì chưng lapis lazuli cũng khá được nhìn thấy bên trên Mykenai, là minh chứng mang đến mối liên hệ thương nghiệp thân ái người Mykenai và văn minh Ai Cập và phương Đông.[21]

Từ cuối thời cổ xưa cho tới cuối thời Trung cổ, lapis lazuli thông thường được gọi là sapphire (sapphirus vô giờ latinh, sappir vô giờ Hebrew);[22] tuy vậy, cần thiết phân biệt nó với đá saphir thời buổi này vốn liếng là 1 loại corundum màu xanh lá cây. Nhà khoa học tập người Hy Lạp Theophrastus tế bào mô tả vô sách về đá rằng "sapphirus lốm đốm vàng," phù phù hợp với điểm lưu ý của lapis lazuli.[23]

Trong Cựu Ước có tương đối nhiều cụ thể nói tới "sapphire", tuy nhiên đa số những học tập fake nhận định rằng nhiều năng lực này là lapis lazuli, bởi sapphire không được nghe biết trước thời Đế quốc La Mã. Ví dụ, Exodus 24:10: "Và bọn họ thấy Đức Chúa Trời của Israel, bên dưới chân Ngài lát đá sapphire..." Thuật ngữ được dùng vô Kinh Thánh giờ Latinh ở đó là "lapidus sapphiri", thuật ngữ chỉ lapis lazuli.[24] Các phiên bản dịch tiến bộ của Kinh thánh, như phiên bản dịch Cuộc sinh sống mới nhất phiên loại nhị,[25] đều dịch là lapis lazuli vô đa số những tình huống chứ không sapphire.

Ngọc lưu ly cũng khá được nói tới vô Kinh Phật. Dược Sư Như Lai Bổn Nguyện Kinh chép: "về phương Đông cơ hội toàn cầu Ta Bà khoảng chừng 10 hằng hà tụt xuống Phật phỏng sở hữu cõi Phật thương hiệu là Tịnh Lưu Ly, thương hiệu của Đức Phật này là Dược Sư Lưu Ly Quang Như Lai".[26] Theo tầm cỡ, Phật Dược Sư (tiếng Phạn: Bhaisajya-guru Vaidurya-prabharajyah) trong lúc tu hành Bồ tát đạo vẫn trị 12 đại nguyện giải trừ căn bệnh cực mang đến bọn chúng sinh, sau khoản thời gian trở thành Phật ông trụ ở toàn cầu Tịnh lưu ly, bên trên thân ái hiển lộ độ sáng lưu ly vô xuyên suốt.[27] Ông thông thường được tế bào mô tả vô nét thiền ấn định, tay trái ngược cố kỉnh bình dung dịch màu sắc lưu ly.[28]

Gallery[sửa | sửa mã nguồn]

  • Mặt đá trang sức quý vì chưng lapis lazuli. Lưỡng Hà k. 2900 TCN.

    Mặt đá trang sức quý vì chưng lapis lazuli. Lưỡng Hà k. 2900 TCN.

  • Một loại chén bát lapis lazuli ở Iran (k. cuối thiên niên kỷ 3 - đầu thiên niên kỷ 2 TCN)

    Một loại chén bát lapis lazuli ở Iran (k. cuối thiên niên kỷ 3 - đầu thiên niên kỷ 2 TCN)

  • Bức tượng Ebih-Il khoảng chừng thế kỷ 25 TCN với tròng đôi mắt cẩn lapis lazuli

    Bức tượng Ebih-Il khoảng chừng thế kỷ 25 TCN với tròng đôi mắt cẩn lapis lazuli

  • Tsarevich (trứng Fabergé). Các hình tiết vàng chứa đựng những khớp, thực hiện mang đến trứng nhìn như thể nó được va vấp tự khắc từ là 1 khối độc nhất của lapis lazuli

    Tsarevich (trứng Fabergé). Các hình tiết vàng chứa đựng những khớp, thực hiện mang đến trứng nhìn như thể nó được va vấp tự khắc từ là 1 khối độc nhất của lapis lazuli

  • Mặt nạ của Tutankhamun (1341-1323 TCN). Chi tiết lông ngươi được cẩn vì chưng lapis lazuli.

    Mặt nạ của Tutankhamun (1341-1323 TCN). Chi tiết lông ngươi được cẩn vì chưng lapis lazuli.

  • Bình thực hiện kể từ lapis lazuli, cao 2m. hướng dẫn tàng Nhà nước Hermitage ở Saint Petersburg, Nga. Thế kỷ 19.

    Bình thực hiện kể từ lapis lazuli, cao 2m. hướng dẫn tàng Nhà nước Hermitage ở Saint Petersburg, Nga. Thế kỷ 19.

  • Tranh tô thủy tự khắc bên trên lapis lazuli, thời mái ấm Thanh, Trung Quốc (1644-1912).

    Tranh tô thủy tự khắc bên trên lapis lazuli, thời mái ấm Thanh, Trung Quốc (1644-1912).

  • Osiris bên trên trụ lapis lazuli ở thân ái, được canh phòng vì chưng Horus phía trái và Isis phía bên phải, triều đại loại 22, Louvre.

    Osiris bên trên trụ lapis lazuli ở thân ái, được canh phòng vì chưng Horus phía trái và Isis phía bên phải, triều đại loại 22, Louvre.

  • Cô gái treo hoa tai ngọc trai (1665) của Johannes Vermeer, dùng màu sắc lam sẫm thực hiện kể từ lapis lazuli.

    Xem thêm: gym bình thạnh

    Cô gái treo hoa tai ngọc trai (1665) của Johannes Vermeer, dùng màu sắc lam sẫm thực hiện kể từ lapis lazuli.

  • Voi tự khắc kể từ lapis lazuli rất tốt sở hữu lộn pyrit gold color, Đế quốc Mogul. (chiều dài: 8 cm (3,1 in))

    Voi tự khắc kể từ lapis lazuli rất tốt sở hữu lộn pyrit gold color, Đế quốc Mogul. (chiều dài: 8 cm (3,1 in))

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ David Bomford and Ashok Roy, A Closer Look- Colour (2009), National Gallery Company, London, (ISBN 978-1-85709-442-8)
  2. ^ Lafont, Bertrand; Tenu, Aline; Clancier, Philippe; Joannès, Francis (2017). “1”. De Gilgamesh à Artaban (3300-120 av. J.-C.) (bằng giờ Pháp). Paris: Belin. tr. 1040. ISBN 978-2-7011-6490-8. MES.
  3. ^ Moorey, Peter Roger (1999). Ancient Mesopotamian Materials and Industries: the Archaeological Evidence. Eisenbrauns. tr. 86–87. ISBN 978-1-57506-042-2.
  4. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không tồn tại nội dung vô thẻ ref mang tên :02
  5. ^ Sarkar, Anindya; Mukherjee, Arati Deshpande; Bera, M. K.; Das, B.; Juyal, Navin; Morthekai, P..; Deshpande, R. D.; Shinde, V. S.; Rao, L. S. (25 mon 5 năm 2016). “Oxygen isotope in archaeological bioapatites from India: Implications to tát climate change and decline of Bronze Age Harappan civilization”. Scientific Reports (bằng giờ Anh). 6 (1): 26555. Bibcode:2016NatSR...626555S. doi:10.1038/srep26555. ISSN 2045-2322. PMC 4879637. PMID 27222033. S2CID 4425978.
  6. ^ DIKSHIT, K.N. (2012). “The Rise of Indian Civilization: Recent Archaeological Evidence from the Plains of 'Lost' River Saraswati and Radio-Metric Dates”. Bulletin of the Deccan College Research Institute. 72/73: 1–42. ISSN 0045-9801. JSTOR 43610686.
  7. ^ “Excavation Bhirrana | ASI Nagpur”. excnagasi.in. Truy cập ngày 21 mon 8 năm 2020.
  8. ^ a b Bowersox & Chamberlin 1995
  9. ^ Alessandro Bongioanni & Maria Croce
  10. ^ a b “"All about colored gemstones," the International Colored Gemstones Association”. Bản gốc tàng trữ ngày 24 mon 7 năm 2014. Truy cập ngày 13 tháng bốn năm 2018.
  11. ^ Senning, Alexander (2007). “lapis lazuli (lazurite)”. Elsevier's Dictionary of Chemoetymology. Amsterdam: Elsevier. tr. 224. ISBN 978-0-444-52239-9.
  12. ^ Weekley, Ernest (1967). “azure”. An Etymological Dictionary of Modern English. New York: Dover Publications. tr. 97.
  13. ^ Mindat entry relating to tát lapis lazuli
  14. ^ Mindat – Lazurite
  15. ^ Oldershaw 2003
  16. ^ Roderick Conway Morris (ngày 18 mon 8 năm 2015). “Lapis Lazuli and the History of 'the Most Perfect' Color”. The Thành Phố New York Times. Truy cập ngày 15 tháng bốn năm 2018.
  17. ^ Read, Peter (2005). Gemmology, Elsevier, p. 185. ISBN 0-7506-6449-5
  18. ^ Lapis lazuli Lưu trữ 2019-10-27 bên trên Wayback Machine, Gemstone Buzz.
  19. ^ a b Moorey, Peter Roger (1999). Ancient mesopotamian materials and industries: the archaeological evidence. Eisenbrauns. tr. 86–87. ISBN 978-1-57506-042-2.
  20. ^ a b Claire, Iselin. “Ebih-Il, the Superintendent of Mari”. Musée du Louvre. Truy cập ngày 10 mon 10 năm 2012.
  21. ^ Alcestis Papademetriou, Mycenae, John S. Latsis Public Benefit Foundation, năm ngoái, p. 32.
  22. ^ Schumann, Walter (2006) [2002]. “Sapphire”. Gemstones of the World. trans. Annette Englander & Daniel Shea (ấn phiên bản 3). New York: Sterling. tr. 102. In antiquity and as late as the Middle Ages, the name sapphire was understood to tát mean what is today described as lapis lazuli.
  23. ^ Theophrastus, On Stones (De Lapidibus) - IV-23, translated by D.E. Eichholtz, Oxford University Press, 1965.
  24. ^ Pearlie Braswell-Tripp (2013), Real Diamonds and Precious Stones of the Bible (ISBN 978-1-4797-9644-1)
  25. ^ "In His Image Devotional Bible" (IBN 978-1-4143-3763-0)
  26. ^ Birnbaum, Raoul (2003). The Healing Buddha. tr. 64.
  27. ^ “Phật Dược Sư là ai?”.
  28. ^ S. C. Bosch Reitz, "Trinity of the Buddha of Healing", Metropolitan Museum of Art Bulletin, Vol 19, No. 4 (Apr., 1924), pp. 86-91.

Nguồn[sửa | sửa mã nguồn]

  • Bowersox, Gary W.; Chamberlin, Bonita E. (1995). “Gemstones of Afghanistan”. Tucson, AZ: Geoscience Press. .
  • Oldershaw, Cally (2003). “Firefly Guide to tát Gems”. Toronto: Firefly Books. .
  • Bariand, Pierre, "Lapis Lazuli", Mineral Digest, Vol 4 Winter 1972.
  • Lapparent A.F., Bariand, P.. et Blaise, J., "Une visite au gisement de lapis lazuli de Sar-e-Sang du Hindu Kouch, Afghanistan," C.R. Somm.S.G.P.p. 30, 1964.
  • Wise, Richard W., Secrets Of The Gem Trade, The Connoisseur's Guide To Precious Gemstones, năm nhâm thìn ISBN 9780972822329
  • Wyart J. Bariand P.., Filippi J., "Le Lapis Lazuli de Sar-e-SAng", Revue de Geographie Physique et de Geologie Dynamique (2) Vol. XIV Pasc. 4 pp. 443–448, Paris, 1972.
  • Herrmann, Georgina, "Lapis Lazuli: The Early Phases of Its Trade", Oxford University Dissertation, 1966.
  • Bakhtiar, Lailee McNair, Afghanistan's Blue Treasure Lapis Lazuli, Front Porch Publishing, 2011 ISBN 978-0615573700
  • Korzhinskij, D.S., "Gisements bimetasomatiques de philogophite et de lazurite de l'Archen du pribajkale", Traduction par Mr. Jean Sagarzky-B.R.G.M., 1944.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Wikimedia Commons đạt thêm hình hình họa và phương tiện đi lại truyền đạt về Ngọc lưu ly.
  • Lapis lazuli bên trên Gemstone.org Lưu trữ 2003-02-01 bên trên Wayback Machine
  • Tài liệu kể từ khóa huấn luyện và đào tạo trực tuyến được phát triển vì chưng Đại học tập California bên trên Berkeley Lưu trữ 2009-01-01 bên trên Wayback Machine
  • Lapislazuli: Sự xuất hiện nay, khai quật mỏ và tiềm năng thị ngôi trường của một sắc tố màu xanh lá cây domain authority trời